Ακουστική και Ιστορική Ξενάγηση στα Αρχαία Θέατρα της Νοτιοδυτικής Ελλάδας

H Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας / Τμήμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης αναπτύσσει Τοπικό Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και μαθητές των σχολείων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Εγκρίνεται η ίδρυση και λειτουργία του Τοπικού Θεματικού Δικτύου, με τίτλο: «Ακουστική και ιστορική ξενάγηση στα αρχαία θέατρα της Ν.Δ. Ελλάδας» με το 15748/18-11-2013 έγγραφο της Δ.Δ.Ε Αχαίας (σύμφωνα με την ΥΑ του ΥΠΕΠΘ 6272/Γ7/4-7-2005 περί Θεματικών Δικτύων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και την 127856/Γ7 /29-11-2006 Τροποποίηση της Υ.Α. 66272/Γ7/4-7-2006).

Σκοπιμότητα Ίδρυσης του Δικτύου

Τα αρχαία θέατρα ως ανθρώπινα δημιουργήματα αποτελούν χαρακτηριστική περίπτωση συμπόρευσης και συνύπαρξης ανθρώπου και φυσικού περιβάλλοντος, καθώς αυτές οι δύο έννοιες αποδεικνύεται ότι μπορούν να λειτουργήσουν προς την ίδια κατεύθυνση - της εξύψωσης της ποιότητας της ζωής. Ένας από τους κρίκους της αλυσίδας είναι και ο «ήχος» και το ζητούμενο είναι η ποιότητά του. Η ποιότητα ενός ηχητικού ακούσματος απασχόλησε ιδιαίτερα τους αρχαίους Έλληνες. Η προσπάθειά τους να φθάσουν στη τελειότητα εκφράστηκε απόλυτα με τη κατασκευή αρχαίων θεάτρων και ωδείων που αποτελούν μνημεία της πολιτιστικής και περιβαλλοντικής μας κληρονομιάς. Η απλότητα και το μεγαλείο, αποτελούν τη συνοπτικότερη περιγραφή των χαρακτηριστικών αυτών των μνημείων του αρχαίου ελληνικού κόσμου.

Η σκέψη μας να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο δραστηριοτήτων από σχολεία που να σχετίζεται με τη μελέτη αντιπροσωπευτικών χώρων, ακουστικού ενδιαφέροντος, της ελληνικής αρχαιότητας, όπως π.χ., ανοικτά θέατρα, ρωμαϊκά ωδεία και κλειστοί ή ημίκλειστοι χώροι τελετών, μας οδήγησε στη πρόταση δημιουργίας ενός Τοπικού Θεματικού δικτύου.

Βασικός στόχος των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που προτείνονται σε αυτό το πλαίσιο, είναι η ουσιαστική εμπλοκή των μαθητών αφενός με τις θεωρητικές έννοιες της ακουστικής σε ανοικτό χώρο, αφετέρου με δραστηριότητες σε σχέση με την ιστορία του χώρου των θεάτρων, ωδείων ή χώρων τελετών της Ν.Δ. Ελλάδας. Ο βαθμός ελευθερίας στις δράσεις των εκπαιδευτικών και των μαθητών είναι πολύ μεγάλος και με προοπτικές αυτοσχεδιασμού (μονόλογοι, παραστάσεις, μουσικά όργανα, διάλογοι , κατασκευές από μάσκες/μικρόφωνα, μετρήσεις βασικών χαρακτηριστικών του ήχου σε θέατρα). Επίσης το Δίκτυο είναι τόσο ευρύ θεματικά, ώστε επιτρέπει στην κάθε περιβαλλοντική ομάδα να επιλέξει τη θεματική ενότητα και το θέμα που την ενδιαφέρει και αφορά στο κοντινό περιβάλλον της (πχ. αναλαμβάνει ένα κοντινό προς το σχολείο «θέατρο») , αλλά και να το «πλάσει» και να το διαμορφώσει κατάλληλα.

Η όλη προσπάθεια με τις επιμέρους δράσεις των διαφόρων περιβαλλοντικών ομάδων του δικτύου θα ενσωματωθούν σε μια τρίγλωσση ( Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά) πλατφόρμα δεδομένων που θα αναρτηθεί στο διαδίκτυο. Το κομμάτι της μελέτης των χαρακτηριστικών του ήχου στα επιμέρους θέατρα θα αποτελέσει μια ενσωματωμένη βάση δεδομένων στη παραπάνω πλατφόρμα.

Οι Σκοποί - Στόχοι

Στο Δίκτυο « Ακουστική και ιστορική ξενάγηση στα αρχαία θέατρα της Ν.Δ. Ελλάδας» θα προσπαθήσουμε να μελετήσουμε και να αναλύσουμε αρχικά την έννοια του ήχου και των «χαρακτηριστικών» του και στη συνέχεια βασικές έννοιες οικολογίας, το ρόλο των θεάτρων και την συνεισφορά τους στη τοπική κοινωνία και στο οικοσύστημα, με σκοπό:

  1. Να αναγνωρίσουμε το ρόλο του ήχου στη ποιότητα της ζωής μας.
  2. Να μάθουμε να «ακροόμαστε» και όχι μόνο να ακούμε.
  3. Να συνειδητοποιήσουμε τη ποιότητα της πολιτιστικής και περιβαλλοντικής μας κληρονομιάς μέσω της καταγραφής και της ιστορίας των θεάτρων της περιοχής μας.
  4. Να συνειδητοποιήσουμε τη θέση μας μέσα στον πλανήτη και την ενότητα μας με όλα τα όντα, με στόχο, μέσα από την βελτίωση της ποιότητας της αίσθησης της ακοής, να ευαισθητοποιηθούμε στην προστασία του περιβάλλοντος.

Πρωτεύον στόχος είναι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μέσα από περιβαλλοντικές δραστηριότητες και δράσεις κάτι που μπορεί να αποτελέσει ένα επιπλέον πολύτιμο εργαλείο στη εκπαιδευτική διαδικασία ειδικά για τις άτυπες και εναλλακτικές μορφές εκπαίδευσης. Οι δράσεις του προτεινόμενου δικτύου μπορούν να αποδώσουν ένα πρωτότυπο εργαλείο κατανόησης της ακουστικής χώρων, ιδιαίτερα χρήσιμο στη θεατρική εκπαίδευση και αγωγή.

Οι ειδικότεροι στόχοι της λειτουργίας του δικτύου είναι:

  1. Η οργάνωση και κατάλληλη προετοιμασία και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που θα συμμετάσχουν στο δίκτυο και η στήριξη τους στα πλαίσια του σχεδιασμού και υλοποίησης των θεματικών που θα αναλάβουν.
  2. Η κατανόηση της έννοιας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος από τους μαθητές
  3. Η συνεργασία με επιστημονικούς και άλλους φορείς.
  4. Η αναγνώριση της σημασίας των αρχαίων θεάτρων στην πολιτισμική μας κληρονομιά.
  5. Η ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων.
  6. Η καλλιέργεια της εκφραστικής ικανότητας των μαθητών.
  7. Η ανάπτυξη συνεργατικότητας μεταξύ των μελών της ομάδας αλλά και μεταξύ των διαφορετικών περιβαλλοντικών ομάδων.
  8. Η ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στα μέλη και στις ομάδες.
  9. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων ανεξαρτητοποίησης.
  10. Η ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης των μαθητών, στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό.
  11. Το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία μέσω της τοπικής ιστορίας.
  12. Η δημιουργία « δικτυακής πλατφόρας» με όλα τα δεδομένα των περιβαλλοντικών ομάδων που συμμετέχουν στο δίκτυο.
  13. Η μετάφραση του παραγόμενου υλικού σε Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά.
  14. Η παραγωγή έντυπου υλικού.
  15. Η συγκριτική μελέτη της ακουστικής απόδοσης αρχαίων χώρων ακρόασης αξιολογώντας την απόδοση ακουστικών παραμέτρων υπολογισμένων είτε χρησιμοποιώντας μεθόδους προσομοίωσης είτε από επιτόπου μετρήσεις.
  16. Η εξέταση της ακουστικής συμπεριφοράς αυτών των χώρων υπό διαφορετικές συνθήκες ακουστικής δραστηριότητας π.χ. στην περίπτωση των Αρχαίων Θεάτρων, με την πηγή στην ορχήστρα ή στο προσκήνιο, την παρουσία ή όχι δηλαδή του σκηνικού οικοδομήματος.
  17. Η άμεση ακουστική σύγκριση διαφορετικών αρχαίων χώρων (π.χ. θεάτρων) με την ηχογράφηση ακουστικών ακροάσεων για παρόμοιες παραμέτρους πηγής / δέκτη.
  18. Η αρχειοθέτηση και ταξινόμηση με βάση την προέλευσή τους, ηχητικών δειγμάτων άμεσης ακρόασης που θα αντιστοιχούν στις όσο το δυνατό πιο αντιπροσωπευτικές τοποθετήσεις πηγής / δέκτη μέσα σε επιλεγμένους αρχαίους χώρους.
Θεματικές Ενότητες

Παιδαγωγικές μέθοδοι

Οι μέθοδοι και οι στρατηγικές που θα ακολουθήσουν οι περιβαλλοντικές ομάδες του δικτύου θα επιλεγούν από τη κάθε ομάδα ξεχωριστά και μπορεί να είναι κάποιες από τις παρακάτω:

  1. Project
  2. Έρευνα πεδίου
  3. Βιωματική προσέγγιση
  4. Ομαδοσυνεργατική μέθοδος
  5. Θεατρικό παιχνίδι (Παιχνίδια γνωριμίας – επικοινωνίας, παιχνίδια συγκρότησης και δυναμικής της ομάδας, δραματοποίηση)
  6. Παιχνίδια ρόλων
  7. Περιβαλλοντικά παιχνίδια
  8. Παιχνίδια αισθήσεων
  9. Διεπιστημονικότητα – Διαθεματικότητα

Διάρκεια και χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης του Δικτύου

Η διάρκεια του Δικτύου θα είναι 2 χρόνια ενώ υπάρχει προοπτική και δυνατότητα επέκτασής του σε περιφερειακό επίπεδο από τη 2η χρονιά.

Επιμορφωτικά σεμινάρια - δράσεις και παραγωγή υποστηρικτικού υλικού

  1. Προγραμματίζεται επιμορφωτικό εισαγωγικό σεμινάριο (ιδρυτική συνάντηση) εργασίας στην Πάτρα για τους συμμετέχοντες στο Δίκτυο, εφόσον εγκριθεί.
  2. Προγραμματίζονται σεμινάρια επιμόρφωσης, για τους εκπαιδευτικούς του Δικτύου.
  3. Ημερίδες – συναντήσεις επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών του Δικτύου, στην Πάτρα.
  4. Επισκέψεις μαθητών και εκπαιδευτικών σε αρχαία θέατρα της Δ. Ελλάδας για φωτογράφηση, καταγραφή και δρώμενα.
  5. Παραγωγή εκπαιδευτικού και άλλου υλικού.
  6. Παρουσίαση δρώμενων μαθητικών ομάδων.
  7. Υλοποίηση δράσεων μαθητικών ομάδων.
  8. Δημοσιοποίηση και διάχυση αποτελεσμάτων.

Βιβλιογραφία

Αραμπατζή Κ. (2010). Ακουστική αιθουσών διδασκαλίας. Μελέτη των διεθνών προτύπων και κανονισμών. Πραγματοποίηση μετρήσεων σε αίθουσες διδασκαλίας στην Κρήτη για την αποτίμηση της ακουστικής ποιότητας των ελληνικών σχολικών κτιρίων (Πτυχιακή Εργασία). ΤΕΙ Κρήτης, Ελλάδα, ανακτήθηκε 9 Μαρτίου 2002 από το nefeli.lib.teicrete.gr

Η πτυχιακή αυτή εργασία αναφέρεται σε όλους τους παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη, προκειμένου να γίνει μια ορθή και ολοκληρωμένη μελέτη του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού αιθουσών διδασκαλίας, ώστε η ακουστική ποιότητα να είναι εφάμιλλη της διεθνούς σχετικής νομοθεσίας. Για το σχεδιασμό χρησιμοποιείται ως οδηγός το Βρεττανικό Πρότυπο ΒΒ93, μέρος του οποίου παρατίθεται στην εργασία. Για τη μελέτη χρησιμοποιούνται πραγματικές αίθουσες διδασκαλίας δημόσιων σχολικών κτηρίων που βρίσκονται στην Κρήτη.

Δρόσος, Α. (2011), Ηλεκτροακουστικές μετρήσεις και συγκριτική μελέτη συστημάτων θεατρικού ήχου (Διπλωματική Εργασία). Πανεπιστήμιο Πατρών, Ελλάδα. Aνακτήθηκε από http://hdl.handle.net/10889/4904 στις 23/6/2012.

Μία πολύ ενδιαφέρουσα διπλωματική εργασία στην οποία μελετώνται τέσσερις αίθουσες, που αποτελούν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα αιθουσών κορυφαίας κλάσης του είδους τους στον Ελλαδικό χώρο. Η μελέτη τους βασίζεται στη σύγκριση ακουστικών κριτηρίων όπως ο χρόνος αντήχησης.

Σκαρλάτος, Δ. (2008), «Εφαρμοσμένη Ακουστική» (3η Έκδ.), GOTSIS Εκδόσεις

Καλύπτει με μεγάλη πληρότητα τη θεωρία της εφαρμοσμένης ακουστικής και της ακουστικής κλειστών χώρων.

Τσινίκας, Ν., (2005). Ακουστικός σχεδιασμός χώρων. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, Β’ Έκδοση

Το βιβλίο πρωτογράφτηκε ως διδακτικό βοήθημα αντίστοιχου μαθήματος στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. και εξελίχθηκε και σαν ένα εγχειρίδιο αναφοράς ακουστικού σχεδιασμού που χρησιμοποιείται και για τις ανάγκες μελετητών ακουστικής χώρων. Τουλάχιστον αυτή είναι η πρόθεση και η φιλοδοξία του και στην τρέχουσα έκδοσή του.

Beranek Leo (2010). Concert Ηalls and Opera Houses (2nd Edition). New York: Springer-Verlag.

Το βιβλίο αυτό περιγράφει και συγκρίνει την ακουστική απόδοση 100 χώρων συναυλιών κορυφαίας κλάσης σε όλο τον κόσμο. Η περιγραφή βασίζεται εκτός των άλλων και σε εμπειρίες μουσικών και διευθυντών ορχήστρας. Διαβάζεται ευχάριστα και περιλαμβάνει πλήθος φωτογραφιών και αρχιτεκτονικών σχεδίων.

Cavanaugh, W.J., Tocci, G.C., Wilkes, J.A. (2010). Architectural Acoustics: Principles and Practice. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.

Περιλαμβάνει βασικές αρχές μεθοδολογίας ακουστικού σχεδιασμού και ηχομόνωσης, αλλά κυρίως ένα μεγάλο πλήθος μελετών περίπτωσης (case studies) υπαρκτών χώρων ακρόασης του εξωτερικού (θεάτρων, αιθουσών μουσικών εκδηλώσεων, σχολείων, ναών κ.τ.λ.).

Everest F. A., Pohlmann K. C. Εγχειρίδιο Ακουστικής (5η Έκδ.). Εκδόσεις Τζιόλα. ISBN: 978-960-418-341-8

Το συγκεκριμένο βιβλίο θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά εγχειρίδια ακουστικής λόγω της πληρότητας και της έκτασης των θεμάτων που αναλύει. Στο Κεφάλαιο 12 με τίτλο «Absorption» θα βρείτε εξαντλητικές πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά των απορροφητών, το πώς λειτουργούν οι γυψοσανίδες κάλυψης γωνιών και άλλων μεθόδων που χρησιμοποιούνται για την απορρόφηση του ήχου. Στο Κεφάλαιο 13 με τίτλο «Modal resonances», μπορείτε να βρείτε οδηγίες για βέλτιστες αναλογίες διαστάσεων κλειστών χώρων προκειμένου να περιορίζεται το φαινόμενο των συντονισμών Στο Κεφάλαιο 18 μπορείτε επίσης να βρείτε εισαγωγικές συμβουλές για τη βελτίωση ακουστικής των οικιακών χώρων ακρόασης. Ο βαθμός δυσκολίας του βιβλίου είναι μικρός μιας και είναι εξαιρετικά επεξηγηματικό και δεν είναι επίμονο σε μαθηματικές εκφράσεις.

Καφάση Α.(2012). Ακουστική των αρχαίων θεάτρων. Διπλωματική εργασία. Αθήνα Ιούλιος 2012. Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών. Ανάκτηση από το scribd

Μια έρευνα με πολλά στοιχεία εξαιρετικά χρήσιμα σε πολλούς τομέις της ακουστικής των αρχαίων θεάτρων.

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΠΟΡΟΪΩΝ ΣΕΡΡΩΝ "ΗΧΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΗ" (2005) Επιμέλεια έκδοσης Τάτση Κωστούλα και Κεχαγιόγλου Στράτος.

Εκπαιδευτικό υλικό του Εθνικού Θεματικού Δικτύου του ΚΠΕ Ποροϊων Σερρών που περιλαμβάνει το Βιβλίο του Εκπαιδευτικού , το Τετράδιο του Μαθητή και την "Ηχοθήκη" με δυο cd με ηχοϊστορίες και ήχους μουσικών οργάνων,ανθρώπων, ζώων,πουλιών, εντόμων, ψαριών, φυσικούς ήχους και τεχνητούς ήχους.

© netacoustics.sch.gr